Cũ thật là cũ vì
nó đã xảy ra đến hơn bốn mươi năm rồi. Bốn mươi năm là một quãng thời gian dài, đến hơn một nửa đời người. Lúc còn nhỏ thì tưởng tượng không ra còn khi lớn
lên rồi, ngoái đầu nhìn lại cũng ớn lạnh, không hiểu ngày tháng đã trôi đi tự
lúc nào.
Ngày ấy mình và
các bạn còn là những thanh thiếu niên, chưa qua khỏi cấp trung học, hồn nhiên,
vui vẻ và tràn sức sống. Dư tràn đến nỗi trong một chuyến dã ngoại tụi mình
nhìn thấy ngọn đồi. Không dự tính trước, cao hứng băng băng leo lên đến đỉnh
đồi , xem như thành tích ấy từ đó chưa bao giờ lập lại, còn chưa phá kỷ lục
của chính mình.
Đó là một ngày mùa
hè năm xưa, những ngày hè của đám con nít thời chiến tranh, ở một vùng cao
chiến sự như Ban Mê Thuột. Ba mẹ tụi mình đa số đều còn trẻ, nghèo và đông con. Hè chỉ là nghỉ ở nhà, đi học hè, được
đi chơi loanh quoanh thị xã là vui lắm rồi. làm gì có Đà Lạt, Phú Quốc Mũi Né hay Vin Pearl.
Không đi xa thì đi
gần, ngày hè tụi mình réo nhau đi những điểm gần gần thị xã, Châu Sơn,
Đạt Lý, Chi Lăng nhưng nhiều nhất là đi Hòa Bình ở đây tụi mình có nhiều
bạn học, lớp
trưởng của tụi mình cũng ở đây. Hòa Bình
chỉ cách thị xã chừng mươi cây, đứa nào có Honda Dame hay 67 thì tốt còn lại
đạp xe đạp cọc cạch cũng vẫn vui. Hồ Trung Tâm cũng gần đó, lang thang qua mấy
vườn cà phê hay cây ăn trái xong là quẹo sang hồ Trung Tâm ngồi hát hò.
Ngày đẹp trời hôm
đó có một anh chàng cũng trạc bằng tụi mình, nhà chàng có xe cần cẩu chở gỗ. Bây
giờ mình không còn nhìn thấy những chiếc xe như vậy, xe cần cẩu chỉ chuyên chở
gỗ và đi rừng, gầm cao, dàn bánh xe to đùng, lòng thòng dây cáp để cột các xúc
gỗ lớn. Anh chàng lấy trộm cái xe của gia đình chạy lông nhông vì không biết đi
đâu, còn tụi mình thì biết chỗ đi mà không có xe. Vậy là hồn nhiên leo lên xe,
con trai con gái gì cũng đứng trên những thanh sắt làm sườn xe , tay bám vào
mấy sợi dây cáp. Xe chở cây thì làm gì có sàn , lúc xe chạy mình nhìn xuống
thấy mấy cái bánh xe quay vòng và mặt đường loang loáng dưới chân. Thật là nguy hiểm nếu… nhưng tụi mình
thì làm gì có chữ nếu, vui tươi và ngốc nghếch, hi hi.
Trên đường đi ngang cây số Năm, còn dừng lại đón thêm hai bạn. Xe chạy ngang nhà bạn, gọi í ới
đi không, đi không? Bạn mình trố mắt ngạc nghiên thấy mấy chục đứa đeo
trên chiếc xe cần cẩu trần trụi. Hắn vui vẻ đi chứ, đi chứ rồi nhảy tót
lên xe, tuổi trẻ vô tư làm sao. Đến Hòa Bình có sẵn một đám bạn đang chờ, lớp trưởng mình là
tên đầu trò kiêm thổ địa ở đây. Hắn dắt cả lớp đi lòng vòng rồi đến một ngôi chùa nhỏ ở dưới chân đồi. Trời bỗng dưng đổ mưa, lúc đứng trú trong Chùa cả đám
nói với nhau, hết mưa rồi tụi mình sẽ leo lên cái đồi này. Trời mùa hè ở cao
nguyên bao nhiêu năm nay cũng vậy, mưa đó nắng đó, mưa xong nắng bừng lên, sáng
rực rỡ. Chuyến leo đồi bắt đầu.
Mới mưa xong nên
đất còn sũng nước, ban đầu còn có một
lối đi nhỏ như đường mòn, dần dần không còn lối đi nữa, bít bùng là cây cao cây
thấp, đoạn nào dốc khó đi, một bạn nam leo lên cao kéo những bạn nữ lên. Để
giảm tải cho ban ẩm thực, khẩu phần ăn trưa được chia ra phần ai nấy giữ, mỗi đứa bẻ một nhánh cây làm
gậy . Đến một đoạn không còn đường đi nữa mà chỉ thấy một cây gỗ lớn dài mươi mét, không biết nó tự đổ hay người ta hạ xuống để làm lối đi cho dễ. Lớp
trưởng mình căn dặn “ các bạn nhớ đi trên cây, không ai được đi ra ngoài nhe. Các bạn nghe lời răm rắp, riêng mình vì tò
mò , lấy cái cây vạch đám lá um tùm ra mới hết hồn khi thấy dưới chân sâu thẵm,
ôi thì ra tụi mình đang đi ngang một cái vực, mà cái cây này người ta bắc ngang
qua. Sợ độ cao nên tim mình hơi thót lại, nhưng mình cũng đủ khôn để im lặng,
la lên các bạn nữ không dám đi. Qua hết đoạn đó mình khều nhỏ bạn thân : hồi
nãy là mình đi ngang cái hố đó – thiệt hông? thấy cây cỏ lùm xùm tưởng đất chứ -
tao vạch cây ra thấy sâu thăm thẳm mà - vậy hả , hèn gì tụi nó cứ dặn phải đi trên cái cây, không được đi ra
ngoài, ôi sợ quá hu hu...
Leo đồi mà tụi
mình dứa mang dép đứa mang xăng đan đứa mang guốc. Một hồi đất đỏ dẻo nhẹo bám
vào dép một lớp, tụi mình phải tháo hết giày dép đi chân đất, vừa leo đồi mà
tay còn xách dép. Hai bạn nam khỏe mạnh nhất lấy cái cây xỏ hết giầy dép khiêng
đi sau. Cuối cùng tụi mình cũng lên đến đỉnh đồi, bạn lớp trưởng tuyên bố
: thông báo nè , lớp mình đã leo lên được nhánh cao nhất và khó đi nhất ở đây –
Ô , Ô, Ô, hú, hú, u…u…u…Các bạn nam bụm tay làm loa hú vang dội , làm như là
leo đỉnh Everest không bằng.
Đoạn đường xuống còn khó đi hơn. Vì trơn trợt
, nhiều đoạn giống như là phải bò. Chẳng
còn đứa nào yểu điệu thục nữ nữa, chân đi đất , mặt mũi áo quần bê bết bùn đất Xuống đến chân đồi cũng chưa xong, từ đó vào
làng còn mấy cây số nữa. Lúc này đoàn quân lếch thếch kéo nhau đi trên con
đường đất đỏ, hai bên là vườn cây cà phê có
hàng rào cao hơn đầu người. Tụi mình
nhìn qua lớp hàng rào thấy có một ngôi nhà
tranh nhỏ. Các bạn gọi to để xin nước uống, gọi mãi không thấy ai, nên quyết định leo vào. Theo các bạn tính thì đi tắt
ngang cái rẫy này sẽ ngắn hơn một đoạn đường. Tụi mình đang hối hả quay về vì
anh chàng xe cần câu phải đem xe về. Mấy bạn nam leo vào trước , một bạn đứng
ngoài rào, một bạn đứng trong để đỡ các bạn nữ leo vào. Tới mình là đứa cuối,
sợ độ cao, nhút nhát, vừa nhỏ vừa ốm nhách. Mình leo lên tuột xuống mấy lần, có
bạn nam nào nói : thôi ai không leo được thì đi đường ngoài đi. Nhỏ bạn thân
của mình đứng trong rào nóng ruột : trời ơi sao ai leo cũng được mà tới mày lại
trục trặc vậy. Lần cuối mình cố hết sức còn bạn nam thì gần như nhấc mình lên
quăng qua cái hàng rào, may mà mình chỉ nhỉn hơn ba chục ký một chút thôi. Vào
trong rồi mình lùng bùng với nhỏ bạn : làm gì mày nhăn tao dữ vậy – Tại tao
thấy mấy đứa tính để mày đi đường ngoài. - ờ mà đứa nào đòi bỏ tao lại dậy – Thằng … mà thôi,
nó nói vậy để mày mới cố hết sức chứ
- ờ hé, nhờ tức nó mà tao leo vô được
Rồi mình quên ngay , không còn giận cái thằng
dọa bỏ mình lại , con nít mà. Nhìn trong nhà chòi không có ai hết, có lẽ họ chỉ
để coi rẫy , mùa này cà phê chưa chín nên nhà để không. Nhưng mình vẫn sợ, Hòa
Bình là làng người Mường mà, lúc còn nhỏ đám bạn nhóc của mình hay dọa nhau , người Mường có nuôi ma xó
trong nhà để giữ nhà. Chẳng biết nhà đó có ma xó không nhưng tụi mình lúc đó
cũng giống ma lắm , vừa lấm lem vừa khát nước , chắc ma cũng thương tình.
Về làng tới chỗ hẹn, thấy mặt mày tụi mình lấm láp quá, anh chàng lái xe hứa chở tụi mình ra Hồ Trung
Tâm để tắm rửa. Đến nơi, cả đám leo xuống đứa này
khoát nước cho đứa kia rửa mặt mũi tay chân trước khi về trình diện phụ huynh.
Trong lúc các bạn còn đang sửa soạn lại dung nhan, mình đứng trên bờ ngắm hồ
Trung Tâm vào một buổi chiều kỷ niệm. Đối
với mình lúc đó là một phong cảnh quá mênh mông và quá đẹp, có thể vì mình còn nhỏ, thấy cái gì cũng lớn,
cũng đẹp. Nhìn mặt hồ lấp lánh ánh nắng hoàng hôn, những đàn chim bay liệng trên mặt nước, những
nhánh cây đổ nghiêng trên hồ, lá xanh rũ
lòa xòa ven hồ. Cũng có thể vì lòng mình đang reo vui, khi ngắm các bạn gái vốc
nước vuốt lại mái tóc dài , ngắm các bạn trai leo ra những thân cây đổ, ngồi vắt
vẻo giữa lòng hồ, một bạn nam khác ngồi ôm đàn hát
một bài quen thuộc, đối với mình đó
là một khung cảnh tuyệt đẹp. Đang mơ
mộng, có đứa nào gọi tên mình : lẹ lên mày còn ngắm nghía gì nữa, đến giờ về rồi...Sợ bọn nó kêu chậm chạp, mình vội vàng leo lên xe.
Chiếc xe cần câu
lại băng rừng cao su đưa tụi mình về lại phố Ban Mê…chiều tối…
Bây giờ, mấy chục
năm sau, tụi mình gặp lại nhau, bạn lớp trưởng vẫn còn làm lớp trưởng. mỗi năm mình
và các bạn còn ở BMT lại kéo nhau vào Hòa Bình để họp mặt. Một lần tụi mình rủ
nhau thăm lại hồ Trung Tâm. Mấy chiếc xe nối nhau chạy theo xe bạn dẫn đường. Bây giờ Hòa Bình gọi
là xã Hòa Thắng, bây giờ người đông đúc, nhà cửa nhiều hơn
xưa, con đường đất đỏ đã thay bằng con đường bê tông. Bây giờ chỉ còn một nhóm nhỏ thôi, đa số các bạn ở xa, và mình vẫn là đứa chậm chạp
nhất. Mình chạy xe sau cùng và đi lạc, các bạn đến hồ lúc lâu không thấy mình,
một bạn phải quay lại tìm. Tình cờ tụi mình hôm ấy cũng đi vào buổi chiều, hồ
Trung Tâm giờ so với trí nhớ của
mình nhỏ hơn ngày xưa, cái trí nhớ của đứa bé mười mấy tuổi mà. Nhưng cũng có thể
nhỏ hơn thật, vì người ta lấn ra mặt hồ.
Nhà cửa chung quanh nhiều, có cả quán
xá, cà phê, hồ câu cá. Có một con
đường nhỏ chạy ven hồ, tụi mình đứng trên con đường nhìn xuống mặt nước yên tĩnh,
cũng trong buổi chiều mùa hè, như mùa hè năm cũ.
Còn đồi Hòa Bình
mình cũng có một lần quay lại, mới đây thôi. Khi mình có dịp cùng đi với
người
bạn già của mình. Tụi mình chạy dọc theo một con đường sắp mở, con đường
trong một dự án
và không biết khi nào hoàn thành. Hỏi thăm người dân ở dọc đường mới
biết đây là một Buôn làng dân tộc thuộc xã Hòa Thắng. Chạy một đoạn nữa, ngọn đồi phủ cây
xanh chợt hiện ra trước mắt mình,
không cần hỏi ai nữa mình cũng biết đó là đồi Hòa Bình. Hơn bốn mươi năm
mình mới quay lại nơi đây, cũng tình cờ thôi , mình không dự định
trước. Dưới chân đồi thấp thoáng những mái nhà tôn , không biết
có phải đó là mái của ngôi chùa nhỏ ngày xưa. Bao nhiêu kỷ niệm như sống
lại,
trong đám xuân xanh ngày ấy, có nhiều bạn giờ ở
tận phương trời xa xôi, có còn nhớ ngọn đồi ngày xưa không nhỉ. Có nhiều bạn
đã ra đi mãi mãi , rũ nợ trần ai, hồn bay nhẹ tênh như đám mây trắng bồng bềnh trôi trên
cao kia . Chỉ có mình giờ đây quay lại , sau bao nhiêu năm, mình
vẫn là người chậm chạp nhất.
Không biết là hạnh phúc hơn
hay bất hạnh hơn, cũng không biết nữa...?
Có phải con đường ngày xưa
Mái tóc xanh giờ đã hai màu.
